تحلیل نقش سیاست های پولی بانک مرکزی در اقتصاد ملی

کشورهای مختلف از دو ابزار سیاست مالی که در اختیار دولت است و سیاست­های پولی که در اختیار بانک مرکزی است برای تنظیم اقتصاد و به تعادل رساندن آن استفاده می­کنند. طراح سیاست­های پولی در هر کشور بانک مرکزی است، البته عملکرد موفق آن مربوط به اجرای هماهنگ با سیاست­های مالی دولت است. سیاست­های پولی با فرض وجود استقلال کافی بانک مرکزی، در دنیای امروز نقش بسیار مؤثری را در بهبود اقتصاد ملی و در نیل به توسعه اقتصادی بازی می­کنند. این می­تواند یک دلیل این موضوع باشد که معتقدان به سیاست­های پولی (پولیون) جزو مطرح­ترین­ها در میان علمای اقتصاد به حساب می­آیند. سیاست­های پولی از سوی دیگر به علت وقفه­های درونی کوتاه­مدت مورد توجه خاص سیاست­گذاران نیز هست. تصویب سیاست­های پولی نیاز به بوروکراسی چندانی ندارد و در نتیجه مورد اقبال و نظر سیاست­گذاران اقتصادی است، اما در عین تأثیر آن بر متغیرهای اقتصادی گاهی غیرقابل انتظار و ناخواسته است. برای اعمال یک سیاست پولی موفقیت­آمیز، لازم است مقامات پولی ارزیابی صحیحی از زمان و میزان تأثیر این سیاست بر متغیرهای اقتصادی داشته باشند. آشفتگی نظام پولی و ارزی در یک دهه گذشته معضل بزرگی برای اقتصاد ایران شده است. نقدینگی بالا و نامتناسب بودن آن با نیازهای تولیدی و پولی کشور و همچنین تغییر ترکیب آن؛ تورم و عدم کنترل بازار ارز موجب کاهش کارایی بانک مرکزی شده است و می­طلبد موضوع استقلال بانک مرکزی به شکل جدی مورد توجه قرار گیرد. از این رو در این مقاله، متغیرهای تولیدناخالص داخلی، تورم، نقدینگی، قیمت نفت و مخارج دولت در یک مدل اقتصادی با به کارگیری روش VECM و داده­های فصلی برای دوره 1380:1 تا 1390:4 مورد استفاده قرار گرفته است. هدف بررسی فوق اثربخشی سیاست­های پولی (با در نظر گرفتن شرایط اقتصاد نفتی) بر تولید ناخالص داخلی ایران و تحلیل سیاست­های بانک مرکزی در دهه اخیر بخصوص دوره 1390-1384 می­باشد. در این مقاله روند  تولید ناخالص داخلی به عنوان نمایانگر اقتصاد ملی در نظر گرفته شده است. نتایج نشان می­دهد که سیاست پولی با وجود ایجاد نوسانات مختلف، در مقایسه با سیاست مالی تأثیر معنی­داری بر تولید ملی نداشته است